STADSLEGENDE: Vrouw weigert naast zwarte man te zitten in vliegtuig

Reeds vele jaren circuleert op het internet een verhaal dat vertelt hoe een racistische vrouw weigert een zitplaats op het vliegtuig in te nemen, naast dat van een zwarte man. Wanneer ze hierover klaagt, wordt de zwarte man een plaats in eerste klasse aangeboden, zodat hij niet zou moeten reizen naast een "onplezierig persoon". Hoewel dit vaak wordt voorgesteld als een "waargebeurd" verhaal, gaat het hier eerder om een stadslegende, wat uiteraard niets wegneemt van de moraal die erachter schuilt.

Het verhaal gaat meestal in het Engels de ronde, en luidt als volgt:

SHARE THIS STORY

A 50- something year old white woman arrived at her seat on a crowded flight and immediately didn't want the seat. The seat was next to a black man. Disgusted, the woman immediately summoned the flight attendant and demanded a new seat. The woman said "I cannot sit here next to this black man." The fight attendant said "Let me see if I can find another seat."

After checking, the flight attendant returned and stated "Ma'am, there are no more seats in economy, but I will check with the captain and see if there is something in first class."

About 10 minutes went by and the flight attendant returned and stated "The captain has confirmed that there are no more seats in economy, but there is one in first class. It is our company policy to never move a person from economy to first class, but being that it would be some sort of scandal to force a person to sit next to an UNPLEASANT person, the captain agreed to make the switch to first class."

Before the woman could say anything, the attendant gestured to the black man and said, "Therefore sir, if you would so kindly retrieve your personal items, we would like to move you to the comfort of first class as the captain doesn't want you to sit next to an unpleasant person." Passengers in the seats nearby began to applause while some gave a standing ovation.

If you are against racism, share this.

Inmiddels gaat ook de volgende Nederlandstalige versie de ronde:

Een vrouw van rond de vijftig zoekt in het vliegtuig haar stoel. Bij haar rij aangekomen ziet ze, dat op de stoel náást haar een zwarte man zit. Zichtbaar woedend roept ze de stewardess er bij.

“Wat is het probleem, mevrouw?”, vraagt de stewardess. ‘Ziet u dat dan niet’, antwoordde de vrouw. ’Ik heb een stoel gekregen naast een zwarte man. Daar kan ik natuurlijk niet naast zitten. U moet mij een andere stoel geven’.

‘Blijft u vooral rustig’, zegt de stewardess. ‘Helaas zijn alle stoelen bezet, maar ik ga toch even kijken of ik iets voor u kan doen’. En ze loopt weg, om na een paar minuten terug te keren.

‘Mevrouw, zoals ik al zei zijn er geen lege stoelen meer in de economy class. Ik heb ook even met de piloot overlegd; maar die bevestigt inderdaad dat alle stoelen bezet zijn. We hebben alleen nog stoelen vrij in de first class.’

Voordat de vrouw iets terug kan zeggen, gaat de stewardess verder. ‘Het is ongebruikelijk bij onze vliegtuigmaatschappij om passagiers van de economy class over te plaatsen naar de first class, maar in deze omstandigheden vindt de piloot het schandalig om iemand te laten reizen naast een onplezierig persoon.’

De stewardess draait zich om naar de zwarte man en zegt ‘als u dus uw handbagage even meeneemt, meneer, dan wijs ik u naar uw stoel in de first class’. Alle passagiers die geschokt het tafereel hadden gadegeslagen, beginnen te applaudisseren. Sommigen geven de stewardess zelfs een staande ovatie.

Het verhaal dateert schijnbaar reeds van 1998, en circuleerde aanvankelijk wellicht voornamelijk via e-mail op het internet. Vijftien jaar later heeft de populariteit ervan nog niets ingeboet, wellicht omwille van de moraal van dit verhaal, maar worden bepaalde details al wel eens gewijzigd. Zo zou het incident zich oorspronkelijk afgespeeld hebben op een vlucht van British Airways die opsteeg in Johannesburg, en werd de racistische passagier omschreven als zijnde "een Zuid-Afrikaanse, welgestelde en blanke vrouw van middelbare leeftijd". Latere versies van het verhaal laten de beschrijving van de vrouw achterwege, alsook de naam van de luchtvaartmaatschappij, terwijl bij verschillende Facebook versies dan weer vermelding wordt gemaakt van de Braziliaanse "TAM Airways".

Wellicht willen we allemaal graag geloven dat dit een waargebeurd verhaal is, net omwille van de moraal die erachter schuilt, maar jammer genoeg heeft zich nog nooit enig bewijs, of enige getuige, zich aangeboden om dit te bevestigen. Helaas behoort het dus slechts tot het rijk der "stadslegendes", wat de betekenis ervan natuurlijk geenszins hoeft te verzwakken. Het is op zich dan ook vrij onschadelijk om dit verhaal verder te delen via bv. sociale media, zolang je in het achterhoofd houdt dat het aldus slechts een legende is.

INCIDENT MET NADELIGE GEVOLGEN IN NIEUW-ZEELAND

In 2001 werd dit verhaal gebruikt als een "reisverhaal" voor kleine kinderen, dat men bijgevoegd kon vinden bij de ontbijtgranenproducten van Hubbard Food in Nieuw-Zeeland. Het ging hierbij om de versie waarbij de racistische passagier nog werd omschreven als "Zuid-Afrikaanse blanke vrouw". Dit werd bijgevolg beschouwd als een belediging voor de Nieuw-Zeelandse inwoners van Zuid-Afrikaanse origine, aangezien zij op die manier onterecht als een racist van het apartheid-tijdperk werden afgeschilderd. Hubbard Food bood haar verontschuldigingen aan, maar kon wegens financiële redenen op dat moment de producten niet meer uit de winkelrekken laten halen.

LET OP WELKE VERSIE VAN HET VERHAAL JE VERSPREIDT

Gelukkig zijn de meest recente versies van het verhaal veel algemener opgesteld, en wordt de racistische passagier enkel nog omschreven als "een vrouw van rond de vijftig". Hoewel deze legende voornamelijk dienst doet om mensen bewust te maken van racisme, doen er ook andere versies de ronde die jammer genoeg net racisme en onverdraagzaamheid in de hand werken.

Zo doet een aangepaste versie de ronde sinds 2012 (en mogelijk langer) waarbij een Moslim weigert om plaats te nemen naast een oudere vrouw die een Bijbel aan het lezen is, en zegt dat hij "niet kan zitten naast deze ongelovige". Het verdere verloop van het verhaal blijft vrijwel ongewijzigd, maar het is hierbij duidelijk de bedoeling om Moslims in een negatief daglicht te stellen en aldus te stigmatiseren, in contrast met de brave, oude vrouw die dan wordt voorgesteld als "de goede Christene". Andere versies vervangen de Moslim en Christen door een Jood en Aziaat, of door een rijke vrouw en een minderbedeelde man.

EEN BELANGRIJKE NUANCERING

Het delen van zulke teksten geeft ons vaak het gevoel dat we ons actief inzetten voor maatschappelijke problemen, want "als je tegen racisme bent, dan deel je deze post!". Dit impliceert vaak dat, als mensen het verhaal niet verder delen, ze automatisch niet tegen racisme zouden zijn, wat natuurlijk geenszins het geval hoeft te zijn.

Dit is vergelijkbaar met de talloze andere teksten en foto's die zich op sociale media en via e-mail verspreiden, waarbij op je moraal wordt ingespeeld om dit verder te delen als je "tegen kindermisbruik", "tegen dierenmishandeling", "tegen homofobie" of "tegen kanker" bent. Het delen van zulke posts heeft jammer genoeg niet als gevolg dat die problematiek zomaar als sneeuw voor de zon zal verdwijnen, en er is nog nooit iemand genezen verklaard van kanker omdat je een "ik ben tegen kanker" foto hebt gedeeld op Facebook.

Hoewel de bedoeling erachter wel positief is, moeten we ons ervan bewust blijven dat we zulke maatschappelijke problemen nooit fundamenteel kunnen en zullen oplossen d.m.v. het delen van een tekst op Facebook.

Verschillende vormen van onverdraagzaamheid zitten tot op heden nog steeds diep ingebakken in de maatschappij, en het vergt veel actievere campagnes om de strijd hiertegen aan te gaan. Het is immers heel onwaarschijnlijk dat iemand met een racistische ingesteldheid plots zijn/haar mening drastisch zal herzien na het lezen van deze stadslegende.

CONCLUSIE

Hoe mooi de moraal achter dit verhaal ook moge zijn, er is tot op heden nooit bewijs gevonden dat het ook waargebeurd is, en blijft het dus slechts een "stadslegende". Dit wil niet zeggen dat er iets mis is met het delen van deze tekst via e-mail, forums of sociale media, maar let op dat je de juiste versie deelt. Kom je het verhaal ergens tegen, lees dan even wat er juist geschreven staat i.p.v. dit zomaar blindelings te delen. Enkel zo kan je er zeker van zijn dat je een verhaal deelt dat racisme aanklaagt i.p.v. promoot. Onthoud ook dat het delen van zulke posts geen grootschalige impact zal hebben op de problematiek: wil je je echt inzetten voor een positieve verandering, zal je dit alsnog moeten doen door van achter je computer te komen en de straat op te gaan.