HOAX: Kinderlokker met zwarte lange jas in witte bestelwagen in de Nolensstraat, Rotterdam

Momenteel circuleert er op Facebook de waarschuwing dat een kinderlokker met witte bestelwagen actief zou zijn ter hoogte van de Nolensstraat in Rotterdam (Nederland). Het gaat hier echter om een hoax: de politie heeft geen aanwijzingen kunnen vinden, het klaarblijkelijk gaat het hier om een geval van het wittebusjessyndroom dat reeds sinds maart 2014 voor heel wat onrust zorgt in Nederland.

De waarschuwing luidt als volgt:

Op vrijdag 4 april 2014 zouden drie meisjes van de Daltonschool De Margriet, aan de Nolensstraat in Rotterdam, aangesproken geweest zijn door een onbekende man. Hij zou hen gevraagd hebben om in zijn witte bestelwagen te stappen, en als reden opgegeven hebben dat er iets met hun moeder aan de hand was. Daarop zouden de meisjes weggerend zijn, waardoor een ontvoeringspoging verijdeld zou zijn. Vervolgens verstuurde Joekjan Höweler, de directeur van de school, een bericht naar zo'n 1200 ouders om hen te waarschuwen voor een kinderlokker die actief zou zijn in de omgeving. Sinds 6 april 2014 circuleert er dan ook een gerelateerde waarschuwing op Facebook, die blijkbaar letterlijk is overgenomen van de mail van de schooldirecteur, zoals ook blijkt uit een tweede Facebook bericht van diezelfde dag. De dag erna, op 7 april 2014, verscheen hetzelfde bericht nogmaals elders op Facebook, dan weer geassocieerd met Lansingerland, net buiten Rotterdam.

De politie van Rotterdam werd verwittigd, en zij geven aan alle meldingen steeds ernstig te nemen. Ook in dit geval hebben zij onderzoek gedaan, waaruit bleek dat er geen aanwijzingen konden worden gevonden en er niets van het verhaal over blijft. Het is bovendien ook onwaarschijnlijk dat een kinderlokker meisjes zou aanspreken die zich in groep verplaatsen, meestal richt hij zijn pogingen op kinderen die zich alleen begeven in het openbaar omdat ze dan makkelijker te intimideren of overmeesteren zijn. Het circulerende bericht is dan ook vrij vaag: "afgelopen vrijdagmiddag" kan duiden op eender welke week, waardoor zulke waarschuwing ook nog over enkele jaren kan geïnterpreteerd worden als duidend op "afgelopen vrijdagmiddag".

Het lijkt hier weerom te gaan om een voorbeeld van het wittebusjessyndroom, waarbij er angst ontstaat voor witte bestelwagens, ook als die onschuldig zijn. Zo circuleren er sinds begin maart 2014 verschillende waarschuwingen voor kinderlokkers in witte busjes, verspreid over gans Nederland, hoewel er in geen van deze gevallen sprake is van effectieve ontvoeringen of ontvoeringspogingen. Indien er effectief een bende met witte bestelwagens in gans het land actief zou zijn, zouden er inmiddels reeds tal van ontvoeringen gemeld moeten zijn bij de politie, en dit blijkt niet het geval te zijn. Hoewel het steeds een goed idee is om de nodige veiligheid met kinderen in acht te nemen, zijn deze waarschuwingen een hoax die onnodige onrust en angst verspreiden.

WITTEBUSJESSYNDROOM

Als we de waarschuwingen allemaal moeten geloven, lijkt het wel alsof Nederland vergeven is door de witte busjes. Dat is ook zo: een witte bestelwagen is zowat het meest verkochte bedrijfsvoertuig, daarom ook dat je ze vaak zult zien rondrijden op de baan als je erop let. Dat wil echter niet zeggen dat die allemaal worden bestuurd door kinderlokkers. Niettemin zal een waarschuwing voor een kinderlokker in een witte bestelwagen er snel voor zorgen dat alle witte busjes plots als verdacht worden beschouwd.

Aanvankelijk zou er een kinderlokker met witte bestelwagen gesignaleerd zijn in "het dorp", wat verwees naar Egmond aan Zee bij Alkmaar waar de klacht ongegrond bleek. Niettemin stuurde het Jac. P. Thijsse College in Castricum een waarschuwing naar alle ouders, waardoor werd verondersteld dat die zogenaamde kinderlokker nu ook in Castricum actief zou zijn. De vage beschrijving werd vervolgens verspreid in andere delen van het land, zoals Nieuwekerk aan den IJssel, Moordrecht, Oudewater, Sassenheim, Gouda en Zoetermeer. Kort nadien begon een waarschuwing te circuleren voor een rood-wit busje dat rondrijdt om kinderen te ontvoeren voor de orgaanmaffia, eerst in Zoetermeer en dan weer in Enschede. Ook hier bleek de angst ongegrond te zijn, en bovendien heeft het niets te maken met de orgaanmaffia aangezien die helemaal niet bestaat. Ook beweringen dat de bestuurders van zulke bestelwagens Bulgaren of Roemenen zouden zijn, zijn bijna altijd uit de lucht gegrepen en vaak ook bedoeld om vreemdelingenhaat in de hand te werken.

Verhalen over verdachte bestelwagens, vaak witte maar soms ook grijze, blauwe of rode, doen al jaren de ronde op het internet en ook in de verbale communicatie. Mogelijk heeft de wijdverspreide angst voor witte busjes te maken met enkele voorvallen waarbij zulke voertuigen effectief gebruikt werden om kinderen te ontvoeren, zoals in de jaren '90 wanneer Marc Dutroux actief bezig was in België met het kidnappen en misbruiken van kinderen. Het is helaas zeker zo dat ontvoeringen van kinderen hebben plaatsgevonden, maar in de meeste gevallen blijken de angstwekkende verhalen niet waar te zijn. Paniekzaaiende berichten worden veelvuldig gedeeld op sociale media zonder enig bewijs, en in bijna alle gevallen heeft de politie geen enkele melding binnengekregen. Wilde verhalen over bestelwagens die rondrijden om kinderen te ontvoeren, komen zeker niet exclusief voor in België of Nederland, maar zijn een fenomeen dat zowat overal in de westerse wereld terug te vinden is. Op Snopes.com vinden we een hele waslijst terug aan incidenten waarbij kinderen, jongeren of volwassenen hoegenaamd ontvoerd werden door welbepaalde voertuigen, al dan niet met vermelding van kenteken.

Dr. Peter Burger legt uit dat angst voor kindermisbruik heel begrijpelijk is, en van alle tijden, waardoor het witte busje heel snel wordt geassocieerd met "gevaar". De angst voor zulke scenario's, ook al is in realiteit het risico miniem, kan er vaak voor zorgen dat mensen gevaar gaan zien waar er geen is. Wie bewust gaat letten op witte bestelwagens, zal plots ook veel meer witte bestelwagens zien rondrijden, de zogenaamde WYBIWYS (What You Believe Is What You See). In realiteit zijn er dan niet plots meer witte busjes op straat dan anders, maar door je focus erop wordt die indruk wel gewekt; het zogenaamde "wittebusjessyndroom". Wanneer er dan een waarschuwing voor witte busjes circuleert, zijn vanzelfsprekend alle busjes die in de nabijheid geparkeerd staan of in de omgeving rondrijden plots verdacht, terwijl in bijna alle gevallen de bestuurders ervan onschuldig zijn. Een witte bestelwagen is nu eenmaal een veel voorkomend voertuig op de weg.

CONCLUSIE

Het verhaal van het wittje busje met kinderlokkers blijkt niet meer dan een nieuwe versie te zijn van gelijkaardige berichten die sinds begin maart 2014 circuleren op het internet. Ook in die gevallen gaat het bijna uitsluitend om nepwaarschuwingen. Het is aldus niet aangeraden om de nepwaarschuwing verder te verspreiden, de hoax verspreidt immers enkel onnodige bezorgdheid, angst en paranoïa. Niettemin is het altijd aangewezen om waakzaam te zijn met kinderen, en om je kinderen steeds goed duidelijk te maken dat ze nooit mogen meegaan met vreemde mensen, of ingaan op verzoeken van mensen die ze niet kennen. Indien er alsnog een verdacht incident zou gebeuren, meld dit dan steeds aan de politie en laat hen het nodige onderzoek hiernaar verrichten. Plaats geen vage waarschuwingen of oproepen op Facebook of elders op het internet, en maak geen veronderstellingen zolang er geen zekerheid of sluitend bewijs voorhanden is.

Bronnen:

- Hoax op Facebook: http://www.facebook.com/maaike.er/posts/278497045647215

- Hoax op Facebook: http://www.facebook.com/sandra.verbeek.9/posts/677980378925576

- Hoax op Facebook: http://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=452807844864952&id=221529704659435

- http://www.rijnmond.nl/nieuws/07-04-2014/angst-voor-kinderlokker-bij-school-rotterdam-blijdorp

- http://www.ad.nl/ad/nl/1012/Nederland/article/detail/3630877/2014/04/08/Angst-voor-kinderlokker-in-busje-bereikt-Rotterdam.dhtml

- https://sites.google.com/site/dehoaxwijzer/hoaxes/hoaxerrijdtinhetdorpeenwitbusje-innieuwerkerkaandenijssel

- http://www.noordhollandsdagblad.nl/stadstreek/kennemerland/article27019436.ece/Hoax-over-witte-busje-houdt-politie-bezig

- https://sites.google.com/site/dehoaxwijzer/hoaxes/hoaxbulgarenmetrood-witbusjezonderkentekenproberenkinderentekidnappenvoordeorgaanmaffia

- http://www.skepsis.nl/orgaanroof.html

- http://www.gestolengrootmoeder.nl/wordpress/witte-busjes-met-kinderlokkers-in-het-buitenland/

- http://www.gestolengrootmoeder.nl/wordpress/kinderlokkers-in-witte-busjes/

- http://www.snopes.com/inboxer/missing/missing.asp

- http://www.ad.nl/ad/nl/1012/Nederland/article/detail/3622790/2014/03/26/Explosie-aan-verhalen-over-kinderlokkers-in-witte-busjes.dhtml