HOAX: Halfdoorlatende spiegels in paskamers herkennen met je vinger

Reeds verschillende jaren circuleren er waarschuwingen voor spiegels in paskamers, openbare toiletten en hotelkamers. Deze spiegels zouden "halfdoorlatend" zijn, waarbij ze aan de ene kant reflecteren en aan de andere kant doorzichtig zijn. Vervolgens wordt een methode voorgesteld om dit op eenvoudige wijze te controleren. Hoewel deze methode in principe wel werkt, is deze niet altijd even betrouwbaar. Bovendien is de waarschuwing voor halfdoorlatende spiegels op openbare plaatsen ongegrond, en betreft het hier aldus een hoax.

Een Nederlandstalige versie van deze hoax luidt als volgt:

Beste leden opgelet!!

Pas op met de spiegels buitenshuis als je in een winkel kleren wilt passen in een paskamer doe altijd de spiegel check!

Mocht je vinger er zo uitzien als op de onderste foto dan zou ik maar je kleren aan houden als ik jou was en niet daar gaan passen. dit betekend namelijk dat er mensen achter die spiegel alles kunnen zien wat er in de paskamer gebeurt.

Je vinger moet zijn spiegelbeeld raken, als er afstand is tussen je vinger en de spiegel dan weet je hoe laat het is!

Bovenstaand bericht dateert van 31 juli 2015, maar Engelstalige versies van deze hoax circuleren al sinds 1999. De nepwaarschuwing meldt dat er eenrichtingsspiegels, oftewel halfdoorlatende spiegels, zouden worden gebruikt op openbare plaatsen zoals in paskamers, hotelkamers, enz... Een halfdoorlatende spiegel reflecteert aan de ene kant (zoals elke normale spiegel dat doet) maar is tevens doorzichtig aan de andere kant. Op die manier zou men naar je kunnen gluren terwijl je je uitkleedt of naakt bent in een paskamer of elders. Vervolgens wordt een eenvoudige methode voorgesteld om met je vinger te achterhalen of je al dan niet voor een halfdoorlatende spiegel staat.

HALFDOORLATENDE SPIEGELS IN PASKAMERS

Het idee van halfdoorlatende spiegels in paskamers of hotelkamers houdt geen steek. Uitbaters van kledingwinkels hebben de doelstelling om zoveel mogelijk kleding te verkopen en winst te maken, niet om hun klanten te begluren in paskamers. Het is dus onlogisch dat ze zouden willen investeren in dure eenrichtingsspiegels, aangezien dit hun verkoop en winstmarge op geen enkele wijze ten goede komt. Tevens betaalt de uitbater ook zijn personeel niet om klanten te begluren, maar wel om zoveel mogelijk te verkopen en/of de winkelrekken aan te vullen. Indien zulke gluurpraktijken toch in tal van kledingwinkels zouden plaatsvinden, is het erg onwaarschijnlijk dat nog geen enkele winkel hierop zou zijn betrapt, wat eveneens geldt voor hotels.

Ook in de praktijk is het concept van halfdoorlatende spiegels niet haalbaar. Om klanten via zo'n spiegel te kunnen begluren in de paskamers, dient er achter de spiegel extra ruimte te worden voorzien waar de vermeende gluurder zich dan bevindt op het moment van de daad. In de meeste kledingwinkels kan je echter duidelijk zien dat de paskamers zich vlak naast elkaar bevinden, zonder enige ruimte ertussen. Indien de spiegel dan op de zijmuur van de paskamer hangt, is het onmogelijk dat iemand ongemerkt aan de andere kant kan staan om je te begluren.

Indien de spiegel op de achtermuur hangt kan het theoretisch uiteraard wel, maar ook hier houdt het idee geen steek. De uitbater wil zijn winkelruimte immers zo optimaal mogelijk benutten: zoveel mogelijk ruimte voor de displays van kleding, aangevuld met stockruimte. Hij wint er niets bij om speciaal plaats te voorzien achter pashokjes, om zo zijn klanten te begluren. Bovendien zou de geheime ruimte achter de spiegel geheel donker moeten zijn, terwijl de paskamer voldoende is verlicht, zo niet belemmert dit de doorzichtigheid van de spiegel en ziet de gluurder vooralsnog niets - of wordt hij zelf zichtbaar voor de andere kant. Dezelfde logica geldt eveneens voor hotels: ook daar is er geen (donkere) ruimte achter de spiegel(s) waar iemand zich kan verschansen om klanten te begluren.

Het idee van een halfdoorlatende spiegel in een paskamer of hotelkamer kan natuurlijk enkel maar werken indien die spiegel effectief als een raam in de muur werd ingewerkt. Er dient immers een gat in de muur te zijn opdat de vermeende gluurder van de andere kant door het glas kan kijken. In de meeste gevallen is dat niet zo, en gaat het slechts om een spiegel die gewoonlijk met een haakje tegen de muur hangt. Het spreekt voor zich dat het in dat geval onmogelijk kan gaan om een halfdoorlatende spiegel, om de eenvoudige reden dat er achter die spiegel geen gat in de muur zit, en dus niemand via de achterkant naar je kan gluren.

Uiteraard bestaan halfdoorlatende spiegels wel, maar in werkelijkheid worden ze gebruikt voor geheel andere toepassingen. De meest bekende toepassing is die van de politie, waarbij het slachtoffer een verdachte kan identificeren zonder dat deze laatste het slachtoffer kan zien. Dit concept wordt ook toegepast in ondervragingskamers, zodat observanten de ondervraging mee kunnen volgen via een tweede, donkere kamer. In sommige supermarkten wordt er ook gebruik gemaakt van halfdoorlatende spiegels, zodat de filiaalhouder zijn personeel kan observeren zonder de privacy van zijn kantoorruimte te verliezen. Het is in dat geval ook geen geheim dat er gebruik gemaakt wordt van halfdoorlatende spiegels, en zijn deze toepassingen niet illegaal - wat het begluren van (naakte) mensen daarentegen wel is.

DE TEST MET DE VINGER

Afgezien van het feit dat we kunnen stellen dat er geen halfdoorlatende spiegels worden gebruikt in paskamers of hotelkamers, blijft de vraag of de vooropgestelde methode met de vinger daadwerkelijk betrouwbaar is. Volgens het hoaxbericht zou de afstand tussen je vinger en diens spiegelbeeld niet groot mogen zijn, en indien dat wel het geval is zou dit bewijzen dat het een halfdoorlatende spiegel is. In andere versies van de hoax wordt dan weer het omgekeerde beweerd: enkel wanneer de vinger zijn spiegelbeeld niet raakt, zou het gaan om een echte en niet om een halfdoorlatende spiegel. Deze logica gaat in beide gevallen echter niet vanzelfsprekend op.

Een normale spiegel bestaat uit een glasplaat en een spiegelende laag, en in de meeste gevallen zit deze spiegelende laag aan de achterzijde van de spiegel. Dit wil zeggen dat er altijd een afstand is tussen je vinger en het spiegelbeeld ervan. Bij halfdoorlatende spiegels of zonwerend glas zit de spiegelende coating echter meestal aan de voorzijde, wat het ook moeilijker en duurder maakt om zulk glas te produceren. In theorie betekent dit dus dat er geen afstand mag zijn tussen je vinger en diens spiegelbeeld als je een halfdoorlatende spiegel aanraakt. Op zich lijkt het een simpele methode: raakt je vinger diens spiegelbeeld aan, is het een halfdoorlatende spiegel, en als er een afstand is dan gaat het om een echte, normale spiegel. Toch is het in de praktijk niet zo eenvoudig.

Hoewel het in theorie klopt dat je vinger zijn spiegelbeeld niet mag raken als je een echte spiegel aanraakt, is dit in de praktijk vaak erg moeilijk om met zekerheid vast te stellen. In de meeste gevallen zijn de spiegels immers zo dun dat de afstand toch erg klein en zelfs visueel niet zichtbaar is. Bovendien kan ook de invalshoek van het object (zoals je vinger) tegenover de spiegel, alsook de hoeveelheid licht, hier een rol bij spelen. Het is via deze methode dus erg makkelijk om de foute conclusie te trekken en te geloven dat het gaat om een halfdoorlatende spiegel terwijl het in werkelijkheid slechts een normale spiegel is.

Sommige versies van de hoax stellen zelfs voor om een voorwerp (zoals bv. een stoel) naar de spiegel te gooien om te achterhalen of het al dan niet gaat om een halfdoorlatende spiegel. Zulke oproepen tot vandalisme zijn vanzelfsprekend contraproductief, zeker als je weet dat er meer eenvoudige methoden bestaan om te bepalen of je voor een halfdoorlatende spiegel staat. Je hoeft zelfs niet te vertrouwen op de methode met de vinger, aangezien je gewoonlijk zonder veel moeite kan vaststellen of de desbetreffende spiegel gewoon met een haakje tegen de muur hangt of echt in de muur werd ingebouwd alsof het een raam zou zijn. En ook in dat laatste geval betekent het niet dat er vanzelfsprekend sprake is van een halfdoorlatende spiegel.

Wie een ingebouwde spiegel opmerkt en toch zekerheid wil hebben, kan gebruik maken van enkele andere methoden. De spiegelende kant van een halfdoorlatende spiegel is immers niet 100% spiegelend, en is dus toch een heel klein beetje doorzichtig omdat er altijd ook een beetje licht van de ene kant naar de andere kant doorsijpelt. Als je je gezicht vlak tegen de spiegel houdt, en vervolgens het licht in de ruimte weert door je handen naast of rond je ogen te houden, zou je vooralsnog iets moeten kunnen zien van de ruimte die zich achter een halfdoorlatende spiegel bevindt. Je kan een gelijkaardig effect ook bereiken door eenvoudigweg met een zaklamp naar de spiegel te schijnen (vooral als je het licht aan jouw kant kan uitschakelen, zoals in een hotelkamer).

De kans dat uitbaters van kledingwinkels of hotels zouden worden betrapt op gluren is dus vrij groot, en er is geen enkele logische reden om aan te nemen dat zulke praktijken op deze manier daadwerkelijk plaatsvinden. Er is tevens geen enkel geval bekend waarbij deze methode werd toegepast door uitbaters van kledingwinkels of hotels. Het is aldus aangeraden om de hoax niet verder te verspreiden.

Bronnen:

- https://www.facebook.com/BladiDutch/photos/pb.641843905912605.-2207520000.1440071977./831229590307368/ [bron van de hoax]

- http://www.snopes.com/crime/warnings/mirror.asp

- http://science.howstuffworks.com/question421.htm

- https://www.facebook.com/Hoaxmelding/photos/a.131766316984141.27255.130426727118100/477731815720921/

- https://web.archive.org/web/20131126124743/http://mirropane.com/pdf/mirropane.pdf

- http://urbanlegends.about.com/od/crime/a/two_way_mirror.htm

- http://urbanlegends.about.com/od/crime/a/two_way_mirror_2.htm